Torenflat

Het wooncomfort voor 56 bewoners van de iconische Torenflat aan het Oranjeplein in Maastricht is aanzienlijk verbeterd na vervanging van de oorspronkelijke kozijnen door nieuwe aluminium kozijnen met HR++glas. Peter Vandenboorn van Huiswerk Architecten kreeg van de Vereniging van Eigenaren van de Torenflat de opdracht voor deze renovatie. Vanuit zijn architectenbureau aan de overkant van het Oranjeplein heeft Vandenboorn al jaren uitzicht op de Torenflat. Een gebouw waar hij veel waardering voor heeft en hij was dan ook zeer verheugd toen hij werd verkozen uit een besloten architectenselectie.

De Torenflat dateert uit 1959 en is ontworpen door architect Peter Sigmond, destijds werkzaam bij bureau Holt & Bijvoet. Het gebouw staat aan het Oranjeplein in de wijk Wyckerpoort. In hetzelfde jaar dat de flat werd opgeleverd, werd de tot dan toe rustige Wittevrouwenweg langs de oostzijde van het plein omgebouwd tot N2-traverse, die zich in de loop der jaren ontwikkelde tot een drukke verkeersader.

De flat is een duidelijk voorbeeld van het Functionalisme, het betonnen skelet is zichtbaar in de gevels en ingevuld met stroken kozijnen en vlakken metselwerk. Het metselwerk is overduidelijk niet constructief: de bakstenen zijn in stapelverband gemetseld.

De hoofdopzet van het gebouw bestaat uit twee schijven met elk twee ruime appartementen per laag. Tussen die twee schijven ligt aan de zuidkant een kleiner appartement, in het midden de liften en entreehallen en aan de noordkant een openlucht noodtrappenhuis. De noordelijke appartementen kragen uit in de zijgevels en zijn ter plekke voorzien van een balkon. Alle appartementen in de flat kunnen daarom bogen op een buitenruimte op het zuiden.

In totaal telt de flat 14 woonlagen met 70 appartementen boven een plint. Op de begane grond was oorspronkelijk een kleuterschool gevestigd en tegenwoordig een instituut voor huiswerkbegeleiding. De oorspronkelijke stalen kozijnen in de plint zijn jaren geleden vervangen door kunststof kozijnen en vallen buiten deze renovatie.

De puien en kozijnen in de zuid- en noordgevel zijn in hout uitgevoerd en verkeren in goede staat, dankzij hun verdiepte ligging aan de omkaderde balkons. Alle aluminium puien en kozijnen in de west- en oostgevels zijn bij de renovatie vervangen. Diverse redenen lagen ten grondslag aan het besluit van de Vereniging van Eigenaren tot deze renovatie: de oorspronkelijke aluminium ramen lieten veel tocht en vocht door. Bovendien waren ze voorzien van enkel glas dat veel kou en geluid door laat. ’s Zomers was er juist sprake van veel warmte in de appartementen, door het grote glasoppervlak en door de zwarte schotten onder de ramen die in het zonlicht zeer heet werden. Na jaren ergernis en sparen besloot de VvE tot vervanging van de puien en kozijnen in de west- en oostgevels.

Architect Vandenboorn licht zijn ontwerpbeslissingen toe: “De keuze voor aluminium kozijnen was snel gemaakt, aangezien deze er van oorsprong ook al in zaten. Ter plekke van de betonkolommen achter de gevel waren er taatsramen in de kozijnen gezet, zodat deze ook van binnenuit gereinigd konden worden. Ik heb aanvankelijk bekeken of het mogelijk was om aluminium taatskozijnen toe te passen maar een bevredigend kozijn was niet leverbaar. Mijn keuze viel op een kozijn met een even slank profiel als het oorspronkelijke: het renovatiekozijn van Reynaers met een profielbreedte van 5 cm. Als oplossing voor het reinigen van de ramen van binnenuit, zijn ter plekke van de betonkolommen ramen toegepast, die 180 graden naar buiten draaien. Vanuit het naar binnen draaiende raam ernaast, kan de bewoner zo beide ramen wassen. Eigenlijk zou je kunnen stellen dat de taats opgeschoven is.” Er zijn nu alternerend naar buiten en naar binnen draaiende kozijnen toegepast.

 

In plaats van dichte schotten als borstwering achter de radiatoren, is nu glas toegepast. Doordat dit glas is gezeefdrukt, wordt de inkijk van buitenaf verminderd en komt er wel meer daglicht de woning in. Bewoners moesten hier wel aan wennen, maar zijn er u tevreden mee. Ook hebben ze deze zomer de vermindering aan zonnewarmteinstraling positief ondervonden. Om te voorkomen dat bewoners buitenzonwering gaan aanbrengen is overal zonwerend glas toegepast.

Een inventieve verbetering zijn ook de ventilatiestroken die uit het zicht zijn weggewerkt achter zwarte aluminium lijsten op de grens tussen borstwering en kozijn. Vandenboorn licht zijn keuze toe: “Op een oude ontwerpschets voor de Torenflat waren vergelijkbare lijsten voor de kozijnen getekend, maar dan in gebakeliseerd hout. Dat is nooit zo uitgevoerd, maar die tekening bracht mij wel op het idee en de verantwoording om het nu wel zo realiseren.”

 

Bij de aanbesteding viel de keuze op gevelbouwer Blitta uit Venray. De uitvoering was een hele opgave. In de eerste plaats heb je te maken met 56 opdrachtgevers, dus is het qua logistiek een complex project. Verder was er sprake van asbest in de gevel, waar uiteraard met grote zorgvuldigheid mee omgesprongen moest worden. De gevelbouwer werkte van boven naar beneden. De eerste twee lagen die uitgevoerd werden namen meer tijd in beslag dan gepland. De overige lagen zijn wel volgens de aangepaste planning uitgevoerd.

Qua geluidbelasting is de architect bij de keuze van de puien en kozijnen uitgegaan van het geluidsniveau zoals die zal zijn na de ingebruikname van de nieuwe tunnel onder de A2. Dat is de volgende grote verbetering die bewoners van de Torenflat binnenkort staat te wachten. Het verkeer dat nu over het Oranjeplein en het aansluitende Koningsplein raast, zal volgens planning eind 2016 ondergronds gaan. De pleinen krijgen dan een parkachtige inrichting.