Categorie: Utiliteitsbouw

GGD Gelderland-Zuid

Een veilige plek waar esthetiek, techniek en menselijkheid naadloos met elkaar verweven. Dat moest het nieuwe gezondheidscentrum GGD Gelderland-Zuid in Nijmegen worden. Met een beperkt budget gaf architect Joost Roefs van De Twee Snoeken het - op het eerste oog -abstracte ontwerp de nodige symboliek mee.

De ontwerpopgave voor het nieuwe GGD-gebouw was meer dan een standaard kantoorprogramma. “We werden uitgedaagd om een plek te ontwerpen waar mensen zich veilig voelen,” vertelt Roefs. “Niet alleen medewerkers, maar ook bezoekers die soms in kwetsbare omstandigheden komen. Denk aan slachtoffers van huiselijk geweld of mensen die zich melden voor een soa-test.” Die gevoeligheid vroeg om een empathische benadering. Roefs en zijn team vonden hun leidmotief in een citaat van de Brits-Zwitserse filosoof Alain de Botton:

‘Most of the time, we have to be strong, we must not show our fragility. We’ve known that since the schoolyard. There is always a fragile bit of us, but we keep it very hidden. Yet Venetian glass doesn’t apologise for its weakness. It admits its delicacy; it is confident enough to demand careful treatment.

“De kwetsbaarheid van Venetiaans glas gebruikten we hier als een metafoor voor de kwetsbaarheid van de bezoekers van de GGD. Daarop tekenden we een nieuwe versie van de Vaas van Rubin. Een optische illusie waarin je óf een vaas, óf twee gezichten ziet. Voor ons symboliseerde dat de kwetsbare mens die zich durft te tonen. We maakten er zelfs een glaskunstwerk van dat dit verhaal in de entree verbeeldt.”

Aangename entree

De toegang tot het gebouw is gebaseerd op een principe uit de Bossche School: de getrapte overgang van openbaar naar privé. Het ontwerp voor de entree is direct verbonden met deze visie op kwetsbaarheid. Geen monumentale trappen of bombastische gebaren, maar een uitnodigend en gelaagd binnenkomen.

“We wilden dat het gebouw niet als een barrière aanvoelde, maar juist als een plek die je omarmt,” zegt Roefs. “De omgeving is vrij hard – industrieterreinachtig. Dus introduceerden we een overgangszone: van openbaar naar privé, van straat naar hof naar gebouw.”

Het gebouw kent twee entrees, elk via een hof: één vanaf de parkeerplaats en één vanaf de OV-zijde. Beide hofjes zijn omringd door lage volumes met een gevel van verticaal hout. “Die lage volumes creëren een menselijke schaal en verzachten het moment van binnenkomst. Het zijn als het ware portalen naar een veilige plek,” vertelt Roefs. “Binnen valt direct de centrale balie op – bewust gepositioneerd voor overzicht en duidelijkheid. Niemand wil in zo’n situatie staan en zich afvragen waar je moet zijn. Zeker niet als je al gespannen bent.” Ook in het interieur is die aandacht voor gelaagdheid en privacy voelbaar. De wachtruimtes zijn divers ingericht: van open plekken tot beschutte hoeken achter planten. “Niet iedereen wil zichtbaar wachten. Dus zorgen we voor keuzevrijheid, afgestemd op hoe je je op dat moment voelt.”

Gelaagde gevel

Een bijzondere keuze was om de kozijnen niet in, maar óp de gevel te plaatsen. De zogenaamde bloemkozijnen, zijn uitgewerkt als decoratieve elementen die een tweede ritme over het gevelpatroon leggen. “Dat is geen alledaagse oplossing, maar het gaf ons de mogelijkheid om het gevelpatroon door te laten lopen,” legt Roefs uit. “Het raam wordt zo een schilderij op een canvas. Dat maakt de gevel spannend en gelaagd. Het idee van gelaagdheid zit in alles: in materiaalgebruik, in compositie, in lichtval. Ook de technische elementen kregen een poëtische vorm. De noodoverstorten zijn vormgegeven als ontluikende bladeren – een subtiele verwijzing naar het thema van groei en zorg. Zelfs de kastjes voor vleermuizen en zwaluwen zie je terug als esthetische objecten. Die moffelden we niet weg, maar namen we juist op in het gevelbeeld.”

Spelen met daglicht

Daglicht speelt een cruciale rol in het ontwerp. Roefs legt uit: “We ontwierpen het gebouw oriëntatiegericht. Aan de noordkant zitten de grootste ramen, volledig transparant en zonder zonwering. Daar komt geen directe zon binnen, dus daar kun je juist maximaal profiteren van daglicht.” Aan de oost-, west- en zuidzijde zijn de ramen kleiner en voorzien van zonwerend glas en een subtiele zeefdrukprint. “Die zeefdruk bedekt ongeveer 34 procent van het glasoppervlak,” vertelt Roefs. “Daarmee houden we de opwarming onder controle zonder mechanische buitenzonwering – wat én esthetisch én kostentechnisch aantrekkelijk is. De diepe neggen zorgen bovendien voor schaduw en versterken de privacy, vooral op plekken waar behandelkamers liggen.”

Slank, sterk en subtiel

Een belangrijk esthetisch en technisch element van het gebouw zijn de aluminium kozijnen. Roefs en zijn team kozen in samenspraak met gevelbouwer Haro Aluminium voor een combinatie van Reynaers Aluminium-systemen: SlimLine 38 en MasterLine 8. Elk systeem werd gekozen op basis van functie, uitstraling en technische prestatie. Roefs hierover: “De SlimLine 38 is onze favoriet vanwege het ranke profiel en de verfijnde detaillering. Die dunne lijnen geven de gevel een elegante uitstraling en versterken het ritmisch spel van patronen dat we in de gevel aanbrachten.” Voor de schuifpuien werd MasterLine 8 toegepast. “Deze combinatie gaf ons de vrijheid om esthetisch te werken zonder concessies te doen aan technische prestaties zoals luchtdichtheid, waterdichtheid en isolatie,” vult Roefs aan.

Architectuur met een missie

Wat begon als een strakke kubus met een beperkt budget groeide uit tot een gebouw met een uitgesproken identiteit. “Het is niet alleen een functioneel gebouw, maar ook een plek die zijn gebruikers omarmt,” meent Roefs. “Ik ben trots op de combinatie van pragmatiek en poëzie. Alles klopt: van de constructieve logica tot het kunstwerk in de hal. We probeerden om het verhaal van de gebruiker in baksteen, glas en aluminium te vertellen. Dat is gelukt.”

In gesprek met Joost Roefs van De Twee Snoeken

In deze podcast gaan we in gesprek met Joost Roefs van De Twee Snoeken. Het project 'GGD Gelderland-Zuid' in Gelderland werd genomineerd voor de Reynaers Projectprijs 2025.

Gevelbouwer aan het woord

Jan van de Scheur van Haro Aluminium: ‘Werken met aluminium is een echt ambacht’

Van familiebedrijf tot betrouwbare speler in de gevelbouw. Directeur Jan van de Scheur vertelt hoe Haro Aluminium zich zonder groot plan, maar met veel passie en precisie, ontwikkelde tot specialist in aluminium geveltechniek.

Lees het complete verhaal