Categorie: Utiliteitsbouw

ASML Gebouw 3

Een prettige werkomgeving en een beeldbepalend gebouwontwerp creëren, gekoppeld aan een forse duurzaamheidsambitie. Voor die uitdaging stond architect Titia Luiten van JHK Architecten – Part of Sweco. ASML Gebouw 3 op de Veldhovense ASML-campus vinkt alle architectonische uitdagingen aan. De parametrische elementgevel vormt een absolute aandachtstrekker.

Multinational ASML timmert flink aan de weg. De fabrikant van chipmachines maakt de laatste jaren een explosieve groei door. Dusdanig snel dat er een gebouw moest komen voor de afdeling Engineering en Development. JHK Architecten kreeg de opdracht een gebouw te ontwerpen waar 2400 medewerkers op een aangename manier kunnen werken op een vloeroppervlak van 28.500 m². Luiten blikt terug: “Hoe kneden we op een hoogwaardige manier zoveel vierkante meters op een krappe locatie? Dat was een van de grootste uitdagingen. Het gebouw staat prominent aan de rand van de campus. Dus het moest ook een blikvanger worden. Het beeld van het naastgelegen hoofdkantoor is heel sterk. Daar wilden we niet mee concurreren. Aan de andere kant staan lagere gebouwen met een wat meer langgerekte vorm. De hoogte en het volume van ASML Gebouw 3 hebben we daar zorgvuldig op afgestemd. Daarnaast lagen er hele hoge eisen op gebied van duurzaamheid. Er moest een BREEAM-Excellent label worden gehaald evenals WELL. Uiteindelijk is dit zelfs WELL-platinum geworden. De aluminium elementgevel met parametrische panelen aan de vin dragen hier sterk aan bij.”

Architect Titia Luiten van JHK Architecten - Part of Sweco

Ruimtelijke puzzel

Het gebouw bevindt zich vlakbij de hoofdingang van het campusterrein. Verspreid over negen bouwlagen vinden de werknemers er hun werkplek. Alle ingangen komen uit op het centrale hart; de plaza. Vanaf hier werd tot de derde verdieping een hap genomen uit het gebouwvolume. Deze entree openbaart zich nu als een grote u-vorm aan weerszijden omsloten door werkplekken met uitzicht op de campus. Luiten vertelt over de ruimtelijk puzzel die zij met haar team moest leggen. “Kijkend naar de omliggende gebouwen zijn we er qua hoogte tussenin gaan zitten. We maakten een compact, kloek volume met diepe vloeren. Het doel hiervan was tweeledig. Je kunt hierin open werkplekken creëren voor grote projectteams. Dit past binnen de ASML-filosofie. Of je nu in de buitenste of binnenste ring werkt; iedere werknemer verdient een eersterangs werkplek. Daarnaast sloot het goed aan bij de duurzaamheidsambitie. Want hoe minder gevel je hoeft te maken, hoe minder energieverlies een gebouw heeft.”

Eerst rekenen dan tekenen

Luiten streeft bij haar ontwerpen naar tijdloze en functionele architectuur. Dat was gedurende het ontwerpproces van ASML Gebouw 3 niet anders. Luiten verduidelijkt: “Qua ontwerpen zijn wij geen architecten die een droomvisioen tot stolling zien komen. Onze stelregel is niet voor niets ‘eerst rekenen dan tekenen’. Het berekenen van werkplekgroottes, lichtinval en dieptewerking is een analytisch proces. Dat heeft dan nog niets met vormgeving te maken. Ik houd van tijdloze architectuur. Ontwerpen vanuit functionaliteit is kenmerkend voor ons bureau. Het hogere doel is om techniek, eisen en wensen zodanig te verenigen dat er een esthetisch hoogwaardig ontwerp uit voortkomt. Als daar iets uit komt dat voor ons gevoel nog niet helemaal klopt, dan is de basis dus ook niet goed.”

Golvende vin

Hoe vorm invloed heeft op het ontwerp, is duidelijk te zien bij de gevels. Hier zijn zogenaamde elementgevels toegepast. Volgens Luiten werd dit mede ingegeven omdat ASML een innovatief bedrijf is met stevige eisen op het gebied van duurzaamheid. Dit overtuigde haar ervan om de gevels parametrisch te ontwerpen. “Best spannend want dit hadden we nog niet eerder gedaan. Daarom schakelden we voor het parametrische gedeelte een gespecialiseerd bureau in. Wanneer je duurzaam wilt ontwerpen, moet je zorgen dat je zo weinig mogelijk zonlicht in je gebouw krijgt en zoveel mogelijk daglicht. Als je veel daglicht hebt, hoeven de lampen niet aan. Wanneer je zonnewarmte weert, hoef je dat niet weg te koelen. Een verticaal grid in de vorm van een vin leek ons een geschikte oplossing. We lieten berekenen hoe diep die vin moest zijn. Dit is een spel van zoninval, diepte en hoogte. Uit de berekening kwam een in diepte verspringende vin. Dit zorgt voor een golvend en dynamisch aanzicht en een gevel die zich in elk seizoen en elk moment van de dag anders toont. Een mooie bijkomstigheid want deze vorm hadden we van tevoren niet zo bedacht.”

Als legostenen

Bij het ontwerp van de gevel gingen gevelbouwer TGM en Reynaers Aluminium niet over één nacht ijs. Om aan de hoge eisen van de opdrachtgever te voldoen, werden de elementen van tevoren uitvoerig getest op de Reynaers Campus in Duffel (België). Reynaers Aluminium leverde de elementgevel. WVH plaatste later de vinnen met de parametrische vormen in alucobond-panelen. Bas Verhulsdonk, commercieel manager TGM vertelt over de totstandkoming. “Uiteindelijk is de gevel technisch uitgewerkt in de vorm van een vliesgevel en elementgevel. De elementgevel bestaat uit bijna 10.000 vierkante meter aan elementen. Deze zijn steigerloos gerealiseerd. Hierdoor konden we de doorlooptijd van het project aanzienlijk verkorten. Hiervoor is het systeem CW65 EF van Reynaers Aluminium gekozen.”

Luiten vult aan: “Onze opdrachtgever wilde vooral snel bouwen. De prefab elementgevel bood hierbij uitkomst. Alle 1024 gevelelementen werden compleet voorgefabriceerd rondom het gebouw heen geplaatst. In feite als een soort legostenen. Het voordeel is dat zo’n gebouw heel snel wind- en waterdicht is. Dat heeft een positief effect op de bouwsnelheid. Het samenspel van de elementgevel en de parametrische elementen is beeldbepalend voor ons ontwerp. Functionaliteit, duurzaamheid en esthetiek komen hier samen. Uiteindelijk maak je een gebouw voor mensen. Het is gelukt om een ontwerp te realiseren met een positieve impact voor de mensen die er werken. Daar doe je het uiteindelijk voor.”

"Daarnaast lagen er hele hoge eisen op gebied van duurzaamheid. Er moest een BREEAM-Excellent label worden gehaald evenals WELL. Uiteindelijk is dit zelfs WELL-platinum geworden. De aluminium elementgevel met parametrische panelen aan de vin dragen hier sterk aan bij.”

"Het is gelukt om een ontwerp te realiseren met een positieve impact voor de mensen die er werken. Daar doe je het uiteindelijk voor.”

Titia Luiten, JHK Architecten

ASML Gebouw 3 in twintig minuten

In deze podcast gaan we in gesprek met de architect over het project. Titia Luiten vertelt over haar visie in het ontwerp en de uitdagingen die ze tegenkwam.