Woongebouw Victoria Court is onderdeel van de transformatie van het Emmasingelkwadrant in de binnenstad van Eindhoven. Architectenbureau Diederendirrix heeft het stedenbouwkundig plan van West 8 uitgewerkt en is ook als architect betrokken bij diverse transformatie- en nieuwbouwprojecten in dit gebied, waaronder Victoria Court.
Emmasingelkwadrant
In het Emmasingelkwadrant in Eindhoven staan oude Philipsgebouwen als de Witte Dame en de Lichttoren uit de jaren ’20 van de vorige eeuw. Later verplaatst Philips de productie naar het westen van de stad, o.a. naar Strijp S en Strijp T. Het gebied in het centrum blijft tot eind 20e eeuw in gebruik als kantoorlocatie, in 1980 wordt er het hoofdkantoor voor Philips Lighting gebouwd. Het Philipsgebied is lange tijd een omheinde enclave in de stad. Na vertrek van Philips komen markante gebouwen in het centrum van de stad beschikbaar voor hergebruik.
De transformatie start met de restauratie en hergebruik van de Witte Dame, een ontwerp van Diederendirrix en voltooid in 1998, gevolgd door de Lichttoren door AWG in 2009. Als ook het hoofdkantoor van Philips Lighting vertrekt, verdwijnen de hekken en komt het hele binnengebied vrij voor herontwikkeling. West 8 maakt een stedenbouwkundige visie voor dit kwadrant en de omliggende gebieden. Op basis hiervan maken architecten Christopher Ho en Paul Diederen van Diederendirrix het stedenbouwkundige plan en Buro Lubbers het landschapsontwerp. Voor Christopher Ho is dit het eerste project in dit gebied. “In ons plan richten we het driehoekige middendeel in als een openbaar park. We brengen de beek de Gender, die vroeger door het gebied stroomde en sinds de ontwikkeling van het fabrieksterrein ondergronds ligt, terug in het landschap. De randen van het gebied verdichten we met nieuwbouw”, licht Ho het plan toe.
Mathildelaan
Een van die randen is de Mathildelaan die het centrum verbindt met het PSV-stadion. “Aan de Mathildelaan staat het hoofdkantoor van Philips Lighting, dat we in de jaren 2015-2016 transformeerden tot woongebouw met shortstay appartementen. Aan de zijde van het park hebben we terrassen gemaakt voor horeca en winkels in de plint. Aan de kant van de Mathildelaan hebben we ter weerszijden van een vleugel van Philips Lighting twee nieuwe woongebouwen ontworpen. De eerste is Victoria Court, dat dit voorjaar is opgeleverd. Aan de andere kant is nu woontoren Onyx in aanbouw. Die laatste wordt met een verlichte kroon op 84 meter hoogte een landmark”, legt Ho uit.
Met de nieuwbouw aan de Mathildelaan ontstaat een zone van hogere stedelijkheid met een verbeterde verbinding tussen het centrum en Strijp S in het noordwesten van de stad.
Schaalsprongen
Waar woontoren Onyx meer gericht is op hoogbouw in de stad, zoekt het Victoria Court aansluiting met de schaal van zijn buurman, de vierlaagse Ventoseflat. Deze Ventoseflat is een vroeg voorbeeld van transformatie: een voormalige sigarenfabriek is rond 1930 door architect J.M. van der Mey verbouwd tot woongebouw in de stijl van de Amsterdamse School. Het is een gemeentelijk monument en in 2009 grondig gerestaureerd.
Het volume van Victoria Court is in vier stappen gevormd, architect Christopher Ho legt uit hoe: “De nieuwbouw is zorgvuldig ingepast in de bestaande context. Victoria Court vormt een overgang tussen de Ventoseflat en Lighting. Allereerst heb ik de 43 shortstay appartementen en commerciële ruimte binnen een smal rechthoekig volume geplaatst met een middengang als ontsluiting. Deze rechthoek plaats ik parallel aan de Gagelstraat om zoveel mogelijk ruimte over te houden tussen Victoria Court en Lighting. De tweede stap is de afschuining van de kopgevel aan de Mathildelaan. De kopgevels van de Onyx, Lighting en Victoria Court lopen zo parallel en vormen een kamstructuur. Vervolgens hebben we de dakverdieping aan de zijde van de Gagelstraat in twee richtingen afgeschuind, ten gunste van dakterrassen op het westen. Zo is ook de overgang in hoogte vanaf de Ventoseflat naar Philips Lighting verzacht. Immers, het gebouw lijkt aan de westkant vier in plaats van vijf lagen hoog.”
Als laatste stap in de vorming van het volume van het nieuwe woonblok noemt Ho: “Over de onderste twee bouwlagen hebben we de gevel aan de oostzijde iets naar binnen geduwd. Deze ingreep benadrukt de entree in de oostgevel.”
Baksteen en aluminium
Ook bij de keuze van de materialen en details heeft de architect gezocht naar inpassing en overgang. “Het metselwerk sluit in kleur aan op de gele steen van de Ventoseflat en de champagnekleur van het grindbeton bij Philips Lighting. In de afwisseling van staand en liggend metselwerk en in de horizontale banden, verwijzen we naar de rijkdom in de detaillering van de Ventoseflat”, aldus Ho.
De keuze voor aluminium kozijnen kwam logisch voort uit de wens om aan te sluiten op de goudkleurig geanodiseerde aluminium kozijnen die zijn toegepast bij buurpand Philips Lighting. “Binnen het smalle raster van ramen en metselwerk penanten zijn de SL 38 aluminium kozijnen van Reynaers tevens het meest geschikt door de slankheid van de profielen. Het glasoppervlak is hierdoor groter zodat er meer daglicht in de woningen komt.”
Uitzonderlijk ranke raamvleugels
De appartementen hebben per ruimte een Frans balkon en een vast venster van vloer tot plafond. “De raamvleugels van de Franse balkons zijn uitzonderlijk rank en lang. Voor deze verhouding was bij aanvang van het ontwerp nog geen attest. Daarom heeft Reynaers een proefopstelling gemaakt om de pui te testen met een druk van 450 Pa.” De aluminium kozijnen en balustrades zijn brons geanodiseerd, een kleur die goed past bij de kleur van het metselwerk.
Akoestische negge
Het geluidsniveau van het wegverkeer op de Mathildelaan is dermate laag dat dit verwaarloosbaar is voor de woonkwaliteit bij openstaande ramen. Het geluid van goederentreinen op het spoor, met een waarde hoger dan 55 dB, is dat echter wel. Voor de woningen die met dit geluid belast worden, is het noodzaak dat ze geluidluw kunnen spuien. “De geluidsadviseur stelde voorzetramen of geluidschermen voor. Dergelijke oplossingen vonden we te grote afbreuk doen aan het gevelbeeld. We hebben alle kozijnen nauwkeurig doorgerekend en het bleek ook een optie de kozijnen verder terug te leggen in de gevel en de verdiepte negge te voorzien van akoestisch absorberend vermogen, in dit geval een akoestische isolatie omkleed met geperforeerd zetwerk.” Zo kon het gewenste gevelbeeld toch worden gerealiseerd, zonder storende geluidsabsorberende schermen of voorzetramen. De kozijnen zijn vakkundig geconstrueerd door gevelbouwer Wijmoco. Het resultaat is een strak en bescheiden ogend gebouw, dat precies past op de plek.
Tekst: Jacqueline Knudsen, Eisma Bouwmedia.
