Metamorfose aan het Emmaplein in Den Bosch
De architectenbureaus Houben / Van Mierlo en diederendirrix ontwierpen in nauwe samenwerking de rigoureuze transformatie van het voormalige kantoor van het Brabants Dagblad aan het Emmaplein in Den Bosch tot appartementengebouw. Het gebouw is tot het betoncasco gestript en kreeg geheel nieuwe plattegronden en gevels. Het gebouw bevat nu 58 koopwoningen boven een commerciële plint. Beton maakte plaats voor baksteen en aluminium en de gevels kregen een sterke verticale geleding, die het gebouw meer in zijn omgeving verankert. Een geslaagde transformatie tot eigentijds woongebouw.
De locatie in de wijk ’t Zand ligt vlakbij het centrum en het station van Den Bosch. ’t Zand is de eerste wijk die buiten de oude stadsomwalling gebouwd mocht worden vanaf 1890. In 1905 werd naar ontwerp van de Belgische architect Jules Dony op de hoek van het Emmaplein en de Brugstraat de neogotische Leonarduskerk gebouwd, die door ontkerkelijking in 1972 weer haar deuren moest sluiten. De kerk is vervolgens gesloopt om plaats te maken voor een brutalistisch betonnen kantoorgebouw, een ontwerp van architectenbureau Calis, Swinkels, Salemans en Van Waes. Het gebouw had horizontale betonnen banden en onregelmatige contouren en de begane grond was volledig van glas. Vanaf 1980 heeft het Brabants Dagblad zich hier gevestigd, tot deze vertrok naar de Gruyterfabriek eind 2012.
Verticale gevelopbouw
Het kantoorpand werd gekocht door Wijkerzand Projecten, die in 2014 aan de architectenbureaus Houben / Van Mierlo en diederendirrix opdracht gaf de transformatie tot appartementen vorm te geven. Architect Bas van Mierlo: “De oorspronkelijke bebouwing in de omgeving dateert van rond 1900 en bestaat uit herenhuizen, die de straatwanden een verticaal ritme geven. Het bestaande kantoorpand uit 1977 had juist een sterke horizontale geleding. Om het gebouw beter in zijn omgeving te laten passen en omdat de gevels constructief niet meer voldeden, is het gestript tot op het betonnen casco. We hebben de nieuwe gevels meer verticaal geleed en bekleed met prefab baksteenstrips, die licht zijn in kleur en gewicht.” De bakstenen gevel loopt nu door tot straatniveau, net als de belendende woongebouwen. Bij de detaillering van de bakstenen gevels zijn gevelvlakken tussen boven elkaar liggende vensters iets verdiept ten opzichte van het overige metselwerk, zo wordt de verticaliteit van de gevel versterkt.
Extra hoge ramen
Ook de slanke hoge kozijnen in bronskleurig geanodiseerd aluminium van Reynaers dragen bij aan de verticaliteit. Door de toepassing van het slanke SL 38 kozijnprofiel is het glasoppervlakte groter ten gunste van het uitzicht op het stadscentrum. Van Mierlo: “Speciaal voor dit project hebben we tests gedaan met draaikiepramen en schuifdeuren van 2600 mm hoog, deze hebben we ook toegepast en geven een maximale daglichttoetreding.”
Het grootste deel van de ramen is uitgevoerd als dubbele draaideuren zodat je in de lofts met Franse balkons ook een soort buitenruimte krijgt. Naast esthetiek speelde de circulariteitsgedachte mee bij de keuze voor aluminium kozijnsystemen. Facédo heeft alle aluminium gevels en kozijnen geconstrueerd en geplaatst.
Kroon met penthouses
“Bovenop het steenachtige bouwdeel hebben we het gebouw opgetopt met een lichte constructie van twee bouwlagen. Zo krijgt het gebouw heldere beëindiging met een kroon”, legt architect Paul Diederen uit. De penthouses op deze 5e en 6e verdieping hebben bronskleurige aluminium gevels met veel glas. Door het aluminium te anodiseren lijkt de opbouw mee te kleuren met de lucht.
De appartementen zijn zo transparant mogelijk geconstrueerd en ogen licht en ijl. Diederen: “Op deze hoogte hebben bewoners weinig last van inkijk en kunnen ze genieten van een prachtig uitzicht op de stad, onder andere naar de St Jan.” De vaste en draaikiepramen en -deuren en de schuifpuien zijn op de 5e verdieping 3150 mm hoog en op de 6e zelfs 3800 mm. Grote schuifpuien zorgen voor brede doorgangen naar de terrassen en balkons, waardoor binnen- en buitenruimte vloeiend in elkaar overlopen.
Ruime entree en parkeergarage
Op de begane grond is aan de Brugstraat een commerciële ruimte van 560 m2, waarin ontwikkelaar Wijkerzand zelf zijn intrek neemt. Aan het Emmaplein is de entree naar de woningen, met in de entreehal een expositie over de historie van de locatie. Vanuit deze hal kan men naar de liften, het trappenhuis en naar de bergingen. Aan de achterzijde van het gebouw heeft elk appartement een berging.
Onder het gebouw is een grote parkeergarage, die doorloopt onder het parkeerterrein achter het gebouw en onder het appartementenblok aan de Havensingel, dat tegelijk met het kantoorgebouw in de jaren 70 is gerealiseerd op het terrein van de gesloopte Leonarduskerk. In de ondergrondse parkeergarage zijn er voor elk appartement 1 of 2 parkeerplaatsen. Het parkeerterrein achter het gebouw krijgt een iets groenere inrichting naar ontwerp van Buro Lubbers.
Variatie in woningtypen
De 58 koopwoningen kennen een grote variatie in plattegronden, oppervlakte en oriëntatie. Er zijn 25 lofts met een vloeroppervlakte van ca. 50-60 m2, 19 tweekamerappartementen van ca. 70-75 m2, 9 driekamerappartementen van ca. 90-105 m2 en 4 vierkamerappartementen van ca. 130-170 m2. Het penthouse op de 6e verdieping heeft een oppervlakte van ruim 300 m2 en een ruim dakterras met daarop nog een vrijstaand gastenverblijf van ca 30 m2. Elke woning heeft een buitenruimte in de vorm van een balkon, terras, loggia of Frans balkon.
